Genç cumhuriyet 1928’de onuncu yılını kutladı ve atmosfer buna uyuyordu. Şahinler, lejyonerler ve okul gençliği her yerdeydi, cumhurbaşkanı kalabalıklar, şenlikli tantanalar ve selamlarla karşılandı.
Benzer gezilerde çocuklar da programa dahil edildi. Masaryk’in onlardan hoşlandığı biliniyordu. Elinde çiçek ve bayram kostümü giymiş üç yaşındaki Evička Neugebauer, cumhurbaşkanı tarafından kollarına alındı.
Bu an, cumhurbaşkanının saray fotoğrafçısı Jano Šrámek tarafından ölümsüzleştirildi ve birçok gazete ve dergi tarafından basıldı. Bu görüntü, on yıl sonra bir posta puluna konu olunca daha da ünlendi.
Steam’in sahibi Richard Neugebauer’in kızı olan minik kız, bir anda hayatını bir ölçüde değiştiren “pul kızı” oldu. Savaştan üç yıl sonra, komünist Çekoslovakya’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne kaçtığı Ladislav Haňka ile evlendi. Seksen sekiz yaşındaki bayan şimdi Michigan, Kalamazoo’da yaşıyor.
Vlasta Fňukalová ve bütün bir çocuk korosu, Žďárské náměstí’deki en küçük yerel sakinler adına başkanı selamladı. “En küçüğü, üç yaşındaki Evička Neugebauerová, cumhurbaşkanı tarafından kollarına alındı ve ‘Adın ne?’ Benimle gelecek misin?’ Ama sevgili Evička hayır anlamında başını sallıyor. Horácké listy Haziran 1928’de annesi onu istemiyor” diye yazmıştı.
Çok daha ilginç olanı, arsanın oyuncunun kendisi tarafından açıklamasıdır. “Annem ve ben ikimiz de kostüm giymiştik. Židárský náměstí’de bir sürü insan ve çok fazla gürültü vardı. Eva Haňková bir süre önce MF DNES için yaptığı bir röportajda, tüm meclisin iyi havası muhtemelen o gün çekilen fotoğrafta kaldı” dedi.
Annesiyle konuşan komşu köy Zámek Žďár’dan okul müdürü sayesinde belediye binasının yanındaki podyuma da çıktı.
“Sonra ikisi de bana kürsüye çıkıp yaşlı beyefendiye bir çiçek verip vermeyeceğimi sordular. Merdivenlerden oraya nasıl geldiğimi bile bilmiyorum. Hatırladığım bir sonraki şey onun kollarında olduğumdu. Bana adımı ve annemin nerede olduğunu sordu. Onu ona göstermeye çalıştım ama kalabalığın içinde göremedim. Ancak yükseltilmiş bir sahnede orglu büyük bir kameraya bakan bir fotoğrafçı gördüm,” dedi Eva Haňková.
Fotoğrafçının adı uzun süre bilinmiyordu.
Bu fotoğrafçı, 1919 ile 1931 yılları arasında Masaryk’in fotoğrafçısı olarak çalışan akademik bir ressam ve illüstratör olan Jano Šrámek’ti (1886 – 1957’de yaşadı). Sık sık Cumhurbaşkanlığı Fotoğraf Arşivi’nin kurucusu olarak anılır.
Tarihçi ve eski milletvekili Karel Černý 2000 yılında yayınladığı kitapçıkta Puldaki kız kim? alıntılanan sanat tarihçisi Antonín Matějček. Sanat tarihçisi, “Mutlu tesadüfler aynı zamanda fotoğraf ustalığına da katkıda bulundu ve basit gerçekler atmosfere ve ışığa aynı zamanda şenlikli ve samimi bir ruh hali verdi” dedi.
Bununla birlikte, nispeten yakın zamana kadar bu resimle bağlantılı olarak fotoğrafçının adı anılmadı veya olası yazarlardan biri olarak Jano Šrámek’ten bahsedildi.
Bu, görünüşe göre, görüntüleri koruyan Ulusal Müze personelinin, yaklaşık sekiz bin Šrámek fotoğrafı içeren kalenin fotoğraf arşivini düzenlemesi sayesinde değişti. Fotoğrafçının konumu, basın dairesinin de bağlı olduğu Bakanlar Kurulu Başkanlığı’nın kurulmasıyla ilgiliydi.
“Devlet, medya ve halk arasında gerekli teması sağlaması gerekiyordu. Ulusal Müze, Muzeum 3000 portalında, TG Masaryk’in devlet ve özel faaliyetleri sırasında çekilen fotoğrafları daha sonra departman tarafından daha fazla gazetecilik ve basın kullanımı için sağlandı.
Horáck’ta Kyjovsk kostümü
Ama fotoğrafçıdan Evička’ya geri dönelim. Horácko’nun kendi kostümleri olmasına rağmen, her zaman Kiev kostümü giydiği belirtildi. Eva Haňková, “Ailede hiç kimse Kyjov’lu değildi, ancak Kyjov kostümü ailede popülerdi çünkü herkes onu beğendi,” diye hatırladı Eva Haňková. Babasının kökleri Litomyšl’deydi, annesi Prag yakınlarında büyüdü, Žďár’a ancak 1927’de taşındılar.
Eva Haňková, göçten sonra çeşitli gurbetçi etkinliklerinde kullandıkları annesinin kostümünü bugüne kadar saklıyor. “Çocukluk kostümüm hayatta kaldı ve bildiğim kadarıyla şu anda Almanya’da yaşayan kuzenimde var. Ailesi Çekoslovakya’dan ayrılıp onu da yanlarına aldıklarında oldukça gençti” diye açıklamıştı yıllar önce.
Mart 1938’de postane tarafından iyi bilinen bir fotoğrafa dayalı bir pul basıldı. Ve o zamanlar Pardubice dilbilgisi okulunda öğrenci olan Eva Neugebauerová birdenbire ilgi odağı oldu.
“Bu resmi her yerde görmeme ve birinin önümde sık sık başkanın kollarında olduğumdan bahsetmesine oldukça alışmıştım. Ancak 1938’de pul 7 Mart’ta çıktığında üzerime yağdı” diye anlatıyor Haňková.
Yüzlerce koleksiyoner imza istedi
“Okulda her gün bir sürü mektup aldım ve birçok yazar imzamı istedi. Çoğu zaman bununla nasıl başa çıkacağımı bile bilmiyordum. Sınıf arkadaşlarım beni işaret etti, okula muhabirler bile geldi. Pullar satıldı, bana olan ilgi ancak yaz tatillerinde bir ara azaldı. Almanya, Amerika ve Avustralya’dan da yurt dışından mektuplar aldım.”
Ancak aynı resimde dikkat çeken bir kız daha vardır. Yakın zamana kadar Židár tarihçilerinin onun kimliği ve kaderi hakkında hiçbir fikri yoktu. MF TODAY, üç yıl önce, beyaz bir elbise ve saçında bir fiyonk bulunan, özel bir konuk için bir buketle, delici gözlerle gülümseyen kızın Kalasová ile evli Ludmila Doležalová olduğunu öğrendi.
Benzer gezilerde çocuklar da programa dahil edildi. Masaryk’in onlardan hoşlandığı biliniyordu. Elinde çiçek ve bayram kostümü giymiş üç yaşındaki Evička Neugebauer, cumhurbaşkanı tarafından kollarına alındı.
Bu an, cumhurbaşkanının saray fotoğrafçısı Jano Šrámek tarafından ölümsüzleştirildi ve birçok gazete ve dergi tarafından basıldı. Bu görüntü, on yıl sonra bir posta puluna konu olunca daha da ünlendi.
Steam’in sahibi Richard Neugebauer’in kızı olan minik kız, bir anda hayatını bir ölçüde değiştiren “pul kızı” oldu. Savaştan üç yıl sonra, komünist Çekoslovakya’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne kaçtığı Ladislav Haňka ile evlendi. Seksen sekiz yaşındaki bayan şimdi Michigan, Kalamazoo’da yaşıyor.
Vlasta Fňukalová ve bütün bir çocuk korosu, Žďárské náměstí’deki en küçük yerel sakinler adına başkanı selamladı. “En küçüğü, üç yaşındaki Evička Neugebauerová, cumhurbaşkanı tarafından kollarına alındı ve ‘Adın ne?’ Benimle gelecek misin?’ Ama sevgili Evička hayır anlamında başını sallıyor. Horácké listy Haziran 1928’de annesi onu istemiyor” diye yazmıştı.
Çok daha ilginç olanı, arsanın oyuncunun kendisi tarafından açıklamasıdır. “Annem ve ben ikimiz de kostüm giymiştik. Židárský náměstí’de bir sürü insan ve çok fazla gürültü vardı. Eva Haňková bir süre önce MF DNES için yaptığı bir röportajda, tüm meclisin iyi havası muhtemelen o gün çekilen fotoğrafta kaldı” dedi.
Annesiyle konuşan komşu köy Zámek Žďár’dan okul müdürü sayesinde belediye binasının yanındaki podyuma da çıktı.
“Sonra ikisi de bana kürsüye çıkıp yaşlı beyefendiye bir çiçek verip vermeyeceğimi sordular. Merdivenlerden oraya nasıl geldiğimi bile bilmiyorum. Hatırladığım bir sonraki şey onun kollarında olduğumdu. Bana adımı ve annemin nerede olduğunu sordu. Onu ona göstermeye çalıştım ama kalabalığın içinde göremedim. Ancak yükseltilmiş bir sahnede orglu büyük bir kameraya bakan bir fotoğrafçı gördüm,” dedi Eva Haňková.
Fotoğrafçının adı uzun süre bilinmiyordu.
Bu fotoğrafçı, 1919 ile 1931 yılları arasında Masaryk’in fotoğrafçısı olarak çalışan akademik bir ressam ve illüstratör olan Jano Šrámek’ti (1886 – 1957’de yaşadı). Sık sık Cumhurbaşkanlığı Fotoğraf Arşivi’nin kurucusu olarak anılır.
Tarihçi ve eski milletvekili Karel Černý 2000 yılında yayınladığı kitapçıkta Puldaki kız kim? alıntılanan sanat tarihçisi Antonín Matějček. Sanat tarihçisi, “Mutlu tesadüfler aynı zamanda fotoğraf ustalığına da katkıda bulundu ve basit gerçekler atmosfere ve ışığa aynı zamanda şenlikli ve samimi bir ruh hali verdi” dedi.
Bununla birlikte, nispeten yakın zamana kadar bu resimle bağlantılı olarak fotoğrafçının adı anılmadı veya olası yazarlardan biri olarak Jano Šrámek’ten bahsedildi.
Bu, görünüşe göre, görüntüleri koruyan Ulusal Müze personelinin, yaklaşık sekiz bin Šrámek fotoğrafı içeren kalenin fotoğraf arşivini düzenlemesi sayesinde değişti. Fotoğrafçının konumu, basın dairesinin de bağlı olduğu Bakanlar Kurulu Başkanlığı’nın kurulmasıyla ilgiliydi.
“Devlet, medya ve halk arasında gerekli teması sağlaması gerekiyordu. Ulusal Müze, Muzeum 3000 portalında, TG Masaryk’in devlet ve özel faaliyetleri sırasında çekilen fotoğrafları daha sonra departman tarafından daha fazla gazetecilik ve basın kullanımı için sağlandı.
Horáck’ta Kyjovsk kostümü
Ama fotoğrafçıdan Evička’ya geri dönelim. Horácko’nun kendi kostümleri olmasına rağmen, her zaman Kiev kostümü giydiği belirtildi. Eva Haňková, “Ailede hiç kimse Kyjov’lu değildi, ancak Kyjov kostümü ailede popülerdi çünkü herkes onu beğendi,” diye hatırladı Eva Haňková. Babasının kökleri Litomyšl’deydi, annesi Prag yakınlarında büyüdü, Žďár’a ancak 1927’de taşındılar.
Eva Haňková, göçten sonra çeşitli gurbetçi etkinliklerinde kullandıkları annesinin kostümünü bugüne kadar saklıyor. “Çocukluk kostümüm hayatta kaldı ve bildiğim kadarıyla şu anda Almanya’da yaşayan kuzenimde var. Ailesi Çekoslovakya’dan ayrılıp onu da yanlarına aldıklarında oldukça gençti” diye açıklamıştı yıllar önce.
Mart 1938’de postane tarafından iyi bilinen bir fotoğrafa dayalı bir pul basıldı. Ve o zamanlar Pardubice dilbilgisi okulunda öğrenci olan Eva Neugebauerová birdenbire ilgi odağı oldu.
“Bu resmi her yerde görmeme ve birinin önümde sık sık başkanın kollarında olduğumdan bahsetmesine oldukça alışmıştım. Ancak 1938’de pul 7 Mart’ta çıktığında üzerime yağdı” diye anlatıyor Haňková.
Yüzlerce koleksiyoner imza istedi
“Okulda her gün bir sürü mektup aldım ve birçok yazar imzamı istedi. Çoğu zaman bununla nasıl başa çıkacağımı bile bilmiyordum. Sınıf arkadaşlarım beni işaret etti, okula muhabirler bile geldi. Pullar satıldı, bana olan ilgi ancak yaz tatillerinde bir ara azaldı. Almanya, Amerika ve Avustralya’dan da yurt dışından mektuplar aldım.”
Ancak aynı resimde dikkat çeken bir kız daha vardır. Yakın zamana kadar Židár tarihçilerinin onun kimliği ve kaderi hakkında hiçbir fikri yoktu. MF TODAY, üç yıl önce, beyaz bir elbise ve saçında bir fiyonk bulunan, özel bir konuk için bir buketle, delici gözlerle gülümseyen kızın Kalasová ile evli Ludmila Doležalová olduğunu öğrendi.