Kardiyovaskuler sistem
:
Annenin kardiyovaskuler sistemi agrya, kaslmalara ve yasanms deneyimlere bagl olarak eylemde stres altndadr. Eylem srasnda kardiyak out-putda onemli bir arts olur. Guclu kontraksiyonlarn her-biri uterusa ve plasentaya olan kan akmn azaltr. Bu durum yaklask 300-500 mi kann yeniden periferik dolasma katlmasna yol acar. Sonucta diastolik kan basnc, kardiak out-put artar ve nabz yavaslar.
Annenin pozisyonu da kardiyak out-putu, kan basncn ve nabz hzn etkiler. Anne yan yatrldgnda kardiak out-put %22 orannda artar, nabz hz dakikada 6 atm azalr, atm volumu %27 orannda artar. Srtustu pozisyonda, kardiyak out-put %25, atm volumu %33 artar. Bu degisikliklerle birlikte nabz hzda artar. Srt ustu pozisyonda kan basnc artar, nabz hz %15 azalr.
Eylemin ikinci devresinde knma srasnda baz degisiklikler gorulur. Anne nefesini tutup (Valselva manevras) bebegi ittiginde, intratorasik basnc artar. Intratorasik basncn artmas ile birlikte, venoz donus durur, ven basnc artar. Bu srada akcigerlerde bulunan kan sol atriumu zorlar. Sonucta kardiyak out-putda, kan basncnda, nabz hzndan gecici bir arts olur ve bradikardi gelisir. Akcigerlere olan venoz donusun azalmasnn devam ettigi durumlarda (annenin nefesini tutmas nedeni ile) kan basnc, nabz hz ve kardiyak out-putda azalma gorulur. Anne tekrar nefes aldgnda (Valsevva manevras sonlandrldgnda) toraks ici basnc azalr, venoz donus artar ve sonucta pulmoner yataga olan kan akm artar. Kardiyak out-put ve stroke volumunde de arts gorulur. Bu olaylar herbir knma srasnda tekrar yasanr.
Eylemden hemen sonra kardiyak out-put dogum oncesi duzeyine oranla %80 artar. Daha sonra (ilk 10 dakikada) %20-25 azalr. Bu azalmaya ragmen, dogumdan sonra ilk 24 saat icinde kadiyak out-put yukselir.
Kan Basnc
Kardiyak out-putun artmasnn bir sonucu olarak, uterus kontraksiyonlar srasnda sistolik kan basnc artar. Eylemin ilk devresinde sistolik kan basnc 35 mm Hg artabilir, ikinci devrede annenin bebegi itmesi ile birlikte kan basncnda daha fazla arts gorulebilir. Eylemin ilk devresinde diastolik kan basnc 25 mm Hg, ikinci devrede ise 65 mm Hg artabilir. Bu artslar uterus kontraksiyonlarnn baslamasndan hemen once gorulur. Kontraksiyon biter bitmez de normal degerine ulasr.
Anne srt ustu yattgnda supine hipotansif sendromu geliserek kan basnc dusebilir. Hipotansiyona ek olarak nabz hznda artma, terleme, bulant, halsizlik ve hava aclg gorulebilir. Bu degisiklikler kardiyak out-putun azalmas ile birlikte gorulur ve atm volumunde ani bir dusus gozlenir.
Supine hipotansif sendroma yatkn olan kadnlar; guclu abdominal kaslar olan ilk gebeler, hidroamniozlu gebeler, cogul gebeler ve obes gebelerdir. Supine hipotansiyonu hazrlayan diger faktorler; hipovolemi, dehidratasyon, hemoraji, metabolik asidoz ve narkotik kullanmdr. Narkotikler vazodilatasyona yol acarak supine hipotansiyon tablosunu hazrlarlar. Rejiyonal anestetiklerin kullanlmas da sempatik sinir sistemini bloke ederek vazodilatasyon ve hipotansiyona yol acmaktadr. Epidural veya spinal blok srasnda da sempatik blokaj gorulebilir.
Sv ve Elektrolit Dengesi
Eylemde annenin fazla terlemesi sonucunda sv ve elektrolit kaybna bagl olarak hiperventilasyon gorulur. Kas aktivitesi sonucunda vucut ss, terleme ve deri yolu ile buharlasma artar. Solunum hznda artmaya bagl olarak da sv kaybedilir. Bu yolla kaybedilen svlarn yerine konmas (IV veya oral yolla) onemlidir.
Solunum Sistemi
Uterus kontraksiyonlarna bagl olarak oksijen ihtiyac ve tuketimi artar. Uterus kontraksiyon-larnn yol actg anksiyete ve agrnn artmas sonucunda hiperventilasyon gorulur. Hiperventilasyonun sonucunda Pa CO2 orannda azalma olur ve solunum alkolozu gelisir.
Eylemin ilk devresinin sonucunda annelerde solunum alkolozu tarafndan kompanze edilen bir metabolik asidoz gelisir, ikinci devrede annenin bebegi itmesi ile birlikte, annenin Pa CO2 seviyesinde artma gorulur. Kas aktivitesinin artmasna bagl olarak kan laktat duzeyinde artma ve orta derecede bir solunum asidozu gorulur.
Eylemde gorulen asit-baz dengesizligi dorduncu devrede annenin solunumunun normale donmesine bagl olarak duzelir. Gebelikteki duzeyine dogumdan sonraki 24. saatte ulasr. Gebelik oncesi duzeyine ise, dogumdan bir kac hafta sonra ulasr.
Renal Sistem
Eylemde annenin renin duzeyinde, plazma renin aktivitesinde ve anjiyotensin duzeyinde arts gozlenir. Bu artsn eylemde ve erken post-partum donemde uterusa olan kan akmnn duzenlenmesinde onemli oldugu dusunulmektedir.
Bebegin onde gelen ksmnn yaptg bask sonucunda, mesaneye olan kan akm azalr. Sonucta doku odemi gelisir.
Gastrointestinal Sistem
Eylemde gastrik motilite ve kat gdalarn geri emilimi azalr. Midenin bosalma zaman uzar, mide volumu (mide de kalan icerik miktar) 25 mlnin uzerindedir. Bu durum en son yemegin alnma suresi ile ilgili degildir. Mide asidinin artmas sonucunda, eylemdeki annelerin yarsndan fazlasnda gastrik PH 2.5tan az bulunmustur. Baz narkotik ilaclarn da midenin bosalma zamann geciktirerek aspirasyon riskini arttrdklar bilinmektedir.
Eylemde annenin sv ihtiyacnn karslanma yoluna iliskin tartsmalar bulunmaktadr. Baz hastalarda oral hidrasyon yeterli olmakla birlikte, bazlarnda I.V yolla sv verilmesi gerekmektedir, intravenoz sv olarak hipertonik glukoz infuzyonunun uygulanmas sonucunda, annenin kan sekeri artacaktr. Sonucta fetal hiperglisemi, hiperinsulinemi ve bebekte hipoglisemi gorulebilmektedir.
immun Sistem ve Diger Kan Degerleri
Eylem ve erken postpartum donemde beyaz kurelerin says 25.000 ila 30.000 arasndadr. Bu durumun eylemin anne bedeni tarafndan bir stres olarak alglanmasna baglgelistigi dusunulmektedir. Beyaz kure saysnn artmas, enfeksiyon varlgnn tanlanmasn zorlastrmaktadr.
:
Annenin kardiyovaskuler sistemi agrya, kaslmalara ve yasanms deneyimlere bagl olarak eylemde stres altndadr. Eylem srasnda kardiyak out-putda onemli bir arts olur. Guclu kontraksiyonlarn her-biri uterusa ve plasentaya olan kan akmn azaltr. Bu durum yaklask 300-500 mi kann yeniden periferik dolasma katlmasna yol acar. Sonucta diastolik kan basnc, kardiak out-put artar ve nabz yavaslar.
Annenin pozisyonu da kardiyak out-putu, kan basncn ve nabz hzn etkiler. Anne yan yatrldgnda kardiak out-put %22 orannda artar, nabz hz dakikada 6 atm azalr, atm volumu %27 orannda artar. Srtustu pozisyonda, kardiyak out-put %25, atm volumu %33 artar. Bu degisikliklerle birlikte nabz hzda artar. Srt ustu pozisyonda kan basnc artar, nabz hz %15 azalr.
Eylemin ikinci devresinde knma srasnda baz degisiklikler gorulur. Anne nefesini tutup (Valselva manevras) bebegi ittiginde, intratorasik basnc artar. Intratorasik basncn artmas ile birlikte, venoz donus durur, ven basnc artar. Bu srada akcigerlerde bulunan kan sol atriumu zorlar. Sonucta kardiyak out-putda, kan basncnda, nabz hzndan gecici bir arts olur ve bradikardi gelisir. Akcigerlere olan venoz donusun azalmasnn devam ettigi durumlarda (annenin nefesini tutmas nedeni ile) kan basnc, nabz hz ve kardiyak out-putda azalma gorulur. Anne tekrar nefes aldgnda (Valsevva manevras sonlandrldgnda) toraks ici basnc azalr, venoz donus artar ve sonucta pulmoner yataga olan kan akm artar. Kardiyak out-put ve stroke volumunde de arts gorulur. Bu olaylar herbir knma srasnda tekrar yasanr.
Eylemden hemen sonra kardiyak out-put dogum oncesi duzeyine oranla %80 artar. Daha sonra (ilk 10 dakikada) %20-25 azalr. Bu azalmaya ragmen, dogumdan sonra ilk 24 saat icinde kadiyak out-put yukselir.
Kan Basnc
Kardiyak out-putun artmasnn bir sonucu olarak, uterus kontraksiyonlar srasnda sistolik kan basnc artar. Eylemin ilk devresinde sistolik kan basnc 35 mm Hg artabilir, ikinci devrede annenin bebegi itmesi ile birlikte kan basncnda daha fazla arts gorulebilir. Eylemin ilk devresinde diastolik kan basnc 25 mm Hg, ikinci devrede ise 65 mm Hg artabilir. Bu artslar uterus kontraksiyonlarnn baslamasndan hemen once gorulur. Kontraksiyon biter bitmez de normal degerine ulasr.
Anne srt ustu yattgnda supine hipotansif sendromu geliserek kan basnc dusebilir. Hipotansiyona ek olarak nabz hznda artma, terleme, bulant, halsizlik ve hava aclg gorulebilir. Bu degisiklikler kardiyak out-putun azalmas ile birlikte gorulur ve atm volumunde ani bir dusus gozlenir.
Supine hipotansif sendroma yatkn olan kadnlar; guclu abdominal kaslar olan ilk gebeler, hidroamniozlu gebeler, cogul gebeler ve obes gebelerdir. Supine hipotansiyonu hazrlayan diger faktorler; hipovolemi, dehidratasyon, hemoraji, metabolik asidoz ve narkotik kullanmdr. Narkotikler vazodilatasyona yol acarak supine hipotansiyon tablosunu hazrlarlar. Rejiyonal anestetiklerin kullanlmas da sempatik sinir sistemini bloke ederek vazodilatasyon ve hipotansiyona yol acmaktadr. Epidural veya spinal blok srasnda da sempatik blokaj gorulebilir.
Sv ve Elektrolit Dengesi
Eylemde annenin fazla terlemesi sonucunda sv ve elektrolit kaybna bagl olarak hiperventilasyon gorulur. Kas aktivitesi sonucunda vucut ss, terleme ve deri yolu ile buharlasma artar. Solunum hznda artmaya bagl olarak da sv kaybedilir. Bu yolla kaybedilen svlarn yerine konmas (IV veya oral yolla) onemlidir.
Solunum Sistemi
Uterus kontraksiyonlarna bagl olarak oksijen ihtiyac ve tuketimi artar. Uterus kontraksiyon-larnn yol actg anksiyete ve agrnn artmas sonucunda hiperventilasyon gorulur. Hiperventilasyonun sonucunda Pa CO2 orannda azalma olur ve solunum alkolozu gelisir.
Eylemin ilk devresinin sonucunda annelerde solunum alkolozu tarafndan kompanze edilen bir metabolik asidoz gelisir, ikinci devrede annenin bebegi itmesi ile birlikte, annenin Pa CO2 seviyesinde artma gorulur. Kas aktivitesinin artmasna bagl olarak kan laktat duzeyinde artma ve orta derecede bir solunum asidozu gorulur.
Eylemde gorulen asit-baz dengesizligi dorduncu devrede annenin solunumunun normale donmesine bagl olarak duzelir. Gebelikteki duzeyine dogumdan sonraki 24. saatte ulasr. Gebelik oncesi duzeyine ise, dogumdan bir kac hafta sonra ulasr.
Renal Sistem
Eylemde annenin renin duzeyinde, plazma renin aktivitesinde ve anjiyotensin duzeyinde arts gozlenir. Bu artsn eylemde ve erken post-partum donemde uterusa olan kan akmnn duzenlenmesinde onemli oldugu dusunulmektedir.
Bebegin onde gelen ksmnn yaptg bask sonucunda, mesaneye olan kan akm azalr. Sonucta doku odemi gelisir.
Gastrointestinal Sistem
Eylemde gastrik motilite ve kat gdalarn geri emilimi azalr. Midenin bosalma zaman uzar, mide volumu (mide de kalan icerik miktar) 25 mlnin uzerindedir. Bu durum en son yemegin alnma suresi ile ilgili degildir. Mide asidinin artmas sonucunda, eylemdeki annelerin yarsndan fazlasnda gastrik PH 2.5tan az bulunmustur. Baz narkotik ilaclarn da midenin bosalma zamann geciktirerek aspirasyon riskini arttrdklar bilinmektedir.
Eylemde annenin sv ihtiyacnn karslanma yoluna iliskin tartsmalar bulunmaktadr. Baz hastalarda oral hidrasyon yeterli olmakla birlikte, bazlarnda I.V yolla sv verilmesi gerekmektedir, intravenoz sv olarak hipertonik glukoz infuzyonunun uygulanmas sonucunda, annenin kan sekeri artacaktr. Sonucta fetal hiperglisemi, hiperinsulinemi ve bebekte hipoglisemi gorulebilmektedir.
immun Sistem ve Diger Kan Degerleri
Eylem ve erken postpartum donemde beyaz kurelerin says 25.000 ila 30.000 arasndadr. Bu durumun eylemin anne bedeni tarafndan bir stres olarak alglanmasna baglgelistigi dusunulmektedir. Beyaz kure saysnn artmas, enfeksiyon varlgnn tanlanmasn zorlastrmaktadr.